#perły Księżnej Daisy

Od niepamiętnych czasów perły należą do najcenniejszych klejnotów. Wyszywano nimi stroje możnych władców tego świata, zdobiły korony królewskie i szyje arystokratek. Choć mówi się także, że perły to łzy. Czy przyniosły one zatem pecha księżnej Daisy von Pless – Pani na Zamku Książ, księżnej pszczyńska i zarazem hrabinie von Hochberg?

Ale zacznijmy od początku…

Daisy, czyli stokrotka, a właściwie Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, arystokratka angielska związana z pałacem w Pszczynie i zamkiem Książ, najstarsza córka pułkownika Williama Cornwallis-Westa, właściciela zamku Ruthin i posiadłości Newlands. Jej brat Jerzy był ojczymem Winstona Churchilla. Uważana była za jedną z najpiękniejszych kobiet w świecie arystokratycznym tych czasów. Losy Daisy splotły się z domem Hohbergów podczas balu maskowego wydanego przez księcia Walii, kiedy to poznała swojego przyszłego, starszego o jedenaście lat męża, Hansa Heinricha XV, księcia von Pless. Czy była to miłość? Wątpliwie. Jak sama pisała w swoich pamiętnikach była to raczej transakcja handlowa. Zupełnie naturalna w wyższych sferach końca XIX w.

Co jednak nie wykluczało, na swój sposób pojmowanego, szczęścia. Daisy spełniała się jako matka trójki synów, a także projektantka, modystka czy śpiewaczka. Była barwnym ptakiem, czego nie mogło darować jej pruskie towarzystwo miłujące konwenanse.

A rodzinę Hansa stać było na wszelkie pasje małżonki – byli bowiem właścicielami licznych kopalń, hut, elektrowni, cementowni, domów handlowych, zamków w Pszczynie (Pless) i Książu (Fürstenstein), dworków na Riwierze, w Berlinie, lasów, pól, cegielni, młynów i hoteli. Książę ponoć lubił rozpieszczać małżonkę. Bardzo często i gęsto podróżowali po świecie i rzadko bywali na Śląsku (może to ze względu na duchy w komnacie… ale o tym później).

Daisy podróżowała z małżonkiem i całą świtą. Najczęściej odwiedzała swoją ukochaną Anglię, bywała także w Berlinie, Paryżu, Petersburgu, Rzymie i w Sztokholmie, dotarła do Egiptu, Indii i na Malaje. Grała w ruletkę w Monte Carlo i polowała na lwy w Afryce. Wzbudzała zachwyt i podziw wielu mężczyzn.

W czasie jednej z takich podróży Hans ofiarował pięknej Daisy naszyjnik z pereł. Nie były to byle jakie perły, ale specjalnie dobierane wielkie perły wyławiane na zamówienie z Morza Czerwonego. Sam zaś naszyjnik miał sześć metrów długości.

I tutaj zaczynają się ciekawostki. Przez wiele lat krążyła tajemnicza legenda, o tym, że perły są przeklęte i przyniosły właścicielce pecha – najpierw rozwód, a potem wygnanie z zamku Książ przez nazistów i śmierć w zapomnieniu. A legenda głosi, że małżonkowie wybrali się w podróż jachtem po morzu, podczas rejsu młodzi nurkowe wyławiali perły i ofiarowali księżnej. Niestety jeden z młodych nurków w wyniku poganiania przez księcia stracił życie, jego krew poplamiła suknię księżnej a widok znikającej twarzy za burtą pozostał w jej pamięci do końca życia. Późniejsze zdarzenia z jej życia, kazały jej wierzyć, że to klątwa naszyjnika, aby uniknąć dalszego pecha, kazała pochować się w perłach,aby nikomu więcej nie przyniosły już bólu i rozpaczy.

Czy prawda to zatem, że białe perły przynoszą klątwę ich właścicielce?

Otóż legenda ta nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Naszyjnik został zakupiony u jubilera w Paryżu i ponoć pocięty na mniejsze kawałki został sprzedany, aby ratować z katowni gestapo ukochanego syna księżnej – Bolka, który wspierał sprawę polską.

W tej historii pojawiają się także duchy i zjawiska nadprzyrodzone. Pewnego poranka na zamku Książ, Daisy została obudzona przez dziwną postać która próbowała rozpalić w kominku. Postać opuściła nagle pogrzebacz i narobiła ogromnego hałasu. Księżna, słabo znając niemiecki, mogła tylko patrzeć. Później powiadomiła o tym męża który wypytywał służbę, jednak żadna osoba się do tego nie przyznała, a także żadna nie pasowała do opisu podanej przez Daisy. Sytuacja powtórzyła się jeszcze dwukrotnie, aż księżna nie przeniosła się do innego pokoju. Kilka lat później zrobiono w tym pokoju remont i kiedy deski podłogi zostały zerwane, znaleziono pod nimi zdeformowany szkielet. Po pochowaniu, dziwna postać zniknęła.

Nasza Stokrotka nie zaznała też szczęścia w miłości. W czasie I wojny światowej małżeństwo zaczęło się rozpadać, nie tylko ze względów politycznych. Daisy jako patriotka wspierała Anglię, która „trzymała się dzielnie”. Była także orędowniczką pokoju i powstrzymania konfliktu, kolejny raz w opozycji do niemieckiej arystokracji. Czarę goryczy przelały liczne romanse Hansa. Rozwód nastąpił w 1922 r. i był kolejnym skandalem. Daisy popadła w spore tarapaty finansowe i zmarła w zapomnieniu i chorobie, wypędzona z Książa przez nazistów. Hans ożenił się ponownie, a jego nowa wybranka miała romans z jego własnym synem (a w konsekwencji także dzieci). Ciekawa to rodzina, której losy przedstawiono w filmie Magnat w reżyserii Filipa Bajona.

Ale wróćmy do pereł…

Według mitologii perły powstały z kropli wody, rozpryskującej się wokół Afrodyty, natomiast według polskich legend, perły są łzami aniołów lub kobiet, które je noszą. Dlatego właścicielki biżuterii z perłami miałyby wylać morze łez – przede wszystkim z powodu kłótni ze swoim partnerem.

Dziś wiemy, że perły powstają w sposób brutalny (co może kojarzyć się z łzami). Proces ich tworzenia rozpoczyna się, kiedy do środka małża dostanie się ciało obce i drażni delikatne wnętrze. Stanowią one środki (jądra), wokół których masa perłowa układa się w kręgi, tworząc naturalną perłę. Sprytni Chińczycy już w XIII w. odkryli, że mogą nadzorować ten proces i wprowadzać do środka muszli różne przedmioty, które po paru latach pokrywa masa perłowa. W ten sposób powstają perły jako posążki Buddy.

Perły jako biżuterię wykorzystywano już w starożytnym Egipcie, Grecji a także w Rzymie, gdzie osiągały zawrotne ceny. W perłach kochał się Wschód, zwłaszcza Persja i Indie. Może legendy o tym, że przynoszą pecha głównie kobietom związane były z czasami, w których żyły… Nie wychodziły za mąż z miłości, a dla transakcji łączenia rodów czy majątków. Choć niektórzy uważają, że lepiej płakać w mercedesie niż w maluchu – można zastosować to porównanie do pereł – może i przynoszą łzy, ale te prawdziwe perły warte są majątek!

źródła: K. Maślankiewicz, Kamienie szlachetne, Warszawa 1983

J. Lamparska, Tajemnice, zamki, podziemia, Wrocław 1999

https://walbrzych.dlawas.info/